Wat is persoonlijk leiderschap?
Persoonlijk leiderschap gaat over:
- dat je weet wie je bent en waar je voor staat, (je kompas),
- en wat je hiermee doet in de maatschappij, je team of organisatie (pro-actief handelen).
Het vraagt dat je authentiek en trouw aan jezelf bent. Maar ook bewust kiest wat je van jezelf inzet in relatie tot je omgeving en je eigen of teamdoelen. Het resultaat van persoonlijk leiderschap ontwikkelen is dat je:
- regie op je leven hebt,
- in balans bent, en je doelen bereikt.
Leiderschap zit grotendeels in ons bloed. Je ziet het al heel vaak aan kinderen die een natuurlijke dominantie om zich hebben. “Die gaat het wel redden”, zeggen de ouders dan. Toch komt lang niet bij iedereen deze natuurlijke kwaliteit tot volle ontwikkeling. Aanleg alleen is niet genoeg. Er is een weg te gaan om te groeien in persoonlijk leiderschap. Dat er onderweg van alles mis kan gaan weten we inmiddels ook.
Is persoonlijk leiderschap te ontwikkelen?
Ja, persoonlijk leiderschap is te ontwikkelen? In een coaching traject leer je bewust de leiding te nemen over het inzetten van je kwaliteiten, ze in te zetten wanneer dit effectief is en achter te houden wanneer ze niet bijdragen aan het realiseren van de doelen. Maar omdat we nu eenmaal geen robot zijn vraagt persoonlijk leiderschap ontwikkelen ook dat je weet welke kwaliteiten je gemakkelijk te veel inzet en welke kwaliteiten je lastig of spannend vindt om te laten zien van jezelf. Het is een levenslange groeiweg, waarin je je innerlijke belemmeringen afpelt die je in de weg staan om duurzaam en effectief te werken vanuit jouw kwaliteiten.
Ontwikkelen van persoonlijk leiderschap gaat langs 2 pijlers:
- Zelfinzicht;
- Pro-actief handelen.
1. Zelfinzicht vergroten
Het allerbelangrijkste bij het vergroten van zelfinzicht is dat je je kwaliteiten (h)erkent en bewust wordt van je blinde vlekken. Je kunt hierbij gebruik maken van een aantal instrumenten en modellen om zelfinzicht op te doen. Denk hierbij aan:
- 360° reflector: De basis van dit instrument is dat jouw gedrag wordt beschreven door een aantal personen rondom jou die een goed zicht hebben op jouw dagelijks functioneren. Dat kunnen collega’s zijn, maar ook medewerkers of de leidinggevende. In sommige gevallen kan ook de mening van klanten worden gevraagd.
- Een goede manier om je sterke en je zwakke punten helder te krijgen, is om je kernkwaliteiten en kernkwadranten in kaart te brengen. Dat is een veelgebruikte, heldere en toegankelijke methode van Daniel Ofman. Deze methode kun je ook gebruiken om conflicten met anderen te analyseren.Je kwaliteiten kun je met zelfonderzoeken/vragenlijsten in beeld brengen. Maar ook door simpelweg een kop koffie met mensen uit je omgeving te drinken en hen te vragen:
- Waar ben je goed in?
- Wat moet je vooral in blijven zetten en waarom?
- Wat is je blinde vlek? Welke kwaliteiten gunnen ze jou?
Sta eens stil bij de vraag hoe je je gedraagt en of je blij bent met de uitkomst en effecten van dit gedrag? Jij alleen hebt de keuzevrijheid om hier verandering in aan te brengen.
2. Persoonlijk leiderschap ontwikkelen door proactief handelen
Persoonlijk leiderschap houdt ook in dat je je visie en je waarden kent, en deze tot uitdrukking brengt in je dagelijks handelen. Wanneer je geraakt wordt reageer je al snel vanuit je emoties. Hierdoor raak je gemakkelijk het contact met wat je écht belangrijk vindt kwijt. Daarom is handelen vanuit je emoties lang niet altijd in lijn met je eigen waarden. Het draagt zeker niet bij aan het realiseren van je visie en doelstellingen. Persoonlijk leiderschap ontwikkelen vraagt dat je je eigen patronen van reactief gedrag onderzoekt en dat je voortdurend oefent proactief te handelen vanuit jouw visie en waarden.
Proactief handelen, ken je cirkel van invloed en betrokkenheid
Zelfmanagement (manage je jezelf of laat je je managen?) heeft vooral te maken met de mate waarin jij je proactief en reactief opstelt. Een manier om je eigen proactiviteit te onderzoeken is door te kijken naar die dingen waar je de meeste tijd en energie in steekt. Welke resultaten je hierbij boekt en hoe het staat met jouw invloed op die situaties. Stephan Covey heeft dit beschreven als de cirkel van invloed en betrokkenheid.
a. Cirkel van betrokkenheid – de buitencirkel
In deze cirkel spelen zich verschillende zaken en dingen af die invloed op je hebben. Vanzelfsprekend zitten er dingen in deze cirkel die je graag zou willen aanpakken, maar waar je geen invloed op hebt (het uitbreken van de corona-pandemie, verkeersregels). Door een cirkel van betrokkenheid te maken kun je makkelijker ‘nee’ zeggen tegen dingen waar je niet bij betrokken wilt zijn omdat je geen invloed kunt uitoefenen. Je kunt op die manier makkelijker afstand nemen.
b. Cirkel van invloed–de binnencirkel
In jouw cirkel van invloed bevindt zich alles waar je wel invloed op uit kunt oefenen. De randvoorwaarde is wel dat iets pas in je cirkel van invloed kan bevinden als het ook in je cirkel van betrokkenheid zit. Je kunt geen invloed uitoefenen op iets waar je niet bij betrokken bent. De cirkel van invloed bevat dingen waar je echt een verschil kunt maken. Waar je door middel van jouw acties verandering teweeg kunt brengen. Hoe groter jouw cirkel van invloed, des te meer jij je leven kunt sturen zoals je wilt.
Vergroot je invloed met proactief gedrag
Om jouw cirkel van invloed te laten groeien is het belangrijk om te beseffen hoeveel initiatief je kunt nemen. Initiatief nemen betekent de verantwoordelijkheid nemen om iets te laten gebeuren. Door proactief te handelen groeit jouw cirkel van invloed. Je bent immers bezig met het uitvoeren van acties waardoor je mogelijke verandering teweegbrengt. Dit betekent dat je geregeld prioriteiten moet stellen: waar richt ik mijn energie op?
Proactief gedrag is:
- Verantwoordelijkheid nemen/de mogelijkheid je antwoord te kiezen;
- Gedrag kiezen afhankelijk van je eigen besluiten en niet van de omstandigheden;
- Kiezen tussen leven of geleefd worden;
- Reactiviteit is vaak een selffulfilling prophecy (doordat je een bepaalde verwachting hebt zal deze ook uitkomen. Je krijgt wat je hoopt en verwacht).
Vergroot je cirkel van invloed
Zorg dat je weet wat er van jou wordt verwacht. Waar gaat het in jouw werk echt om en wat wil je daarin ontwikkelen? Als je weet wat jouw doelen zijn, wat je wilt bereiken, hiernaar gaat handelen en deelt met anderen zul je zien dat je meer invloed hebt. De cirkel van invloed gaat groeien. Maar bovenal gaat je persoonlijk leiderschap groeien.
De uitdaging in teams en organisaties
Persoonlijk leiderschap vraagt dus nogal wat van je persoonlijke ontwikkeling. Het is een spannende, kwetsbare en confronterende groeiweg. En die weg word je geacht te maken binnen je team en organisatie.
Een team en organisatie waar je bij wilt horen, waar je gewaardeerd en geaccepteerd wilt worden. Bewust en onbewust houden we hier rekening mee in onze gedragskeuzes.
- Spreek je je uit of houd je je mond?
- Neem je initiatief of wacht je af tot je een opdracht krijgt?
Dit soort ‘innerlijke conflicten’ zijn kenmerkend voor het functioneren in groepen. Iedereen die samenwerkt met anderen voelt een spanningsveld tussen ‘in hoeverre ben ik mezelf’ en ‘in hoeverre pas ik me aan de groepsnormen’. Innerlijke conflicten tussen je eigen visie, gevoelens en behoeften en de ongeschreven regels van de groep. Hoeveel risico ben je bereid te lopen als handelen vanuit jouw persoonlijk leiderschap niet lijkt te passen binnen de groepsnormen?
Persoonlijk leiderschap in een team vraagt moed
Voor persoonlijk leiderschap in een team of organisatie is moed nodig. Moed om vanuit jouw eigenheid af te wijken van de ongeschreven regels. Hierbij het risico te lopen op afwijzing of uitstoting (bijvoorbeeld overplaatsing of ontslag). Persoonlijk leiderschap ontwikkelen is een eenzaam avontuur. Eenieder komt hierin zijn eigen belemmeringen en angsten tegen en wordt uitgedaagd om deze op zijn unieke wijze te overwinnen. Persoonlijk leiderschap vraagt om kracht van binnenuit. Kracht vanuit jouw essentie, en afgestemd op de mensen om je heen en de doelstellingen die gerealiseerd dienen te worden.
Klinkt mooi, maar dit is juist wat persoonlijk leiderschap in teams en organisaties zo ontzettend lastig maakt.
