Kantelperiode naar samenredzaamheid

Volgens professor Jan Rotmans zal Nederland de komende decennia transformeren naar een nieuwe samenleving waarin de machtsverhoudingen zoals we die nu kennen radicaal zijn omgegooid. Dit is geen idealistisch vergezicht, maar de onontkoombare uitkomst van de kantelperiode waarin Nederland zich nu bevindt. Alle maatschappelijke sectoren waarin niet de mens centraal staat naderen hun houdbaarheidsdatum. Mensen ontwikkelen zelf alternatieven, als netwerken, coöperaties, en voeren die uit. Samen vormen zij de beweging van onderop, essentieel voor de transitie naar een beter aangepaste samenleving en economie.

Hoe de transitie te starten?

De grote vraag is natuurlijk: hoe? Waar moet je beginnen? Volgens Rotmans begint het met een nieuw waardenstelsel. “We moeten elkaar weer gaan vertrouwen, de mens centraal stellen en veel meer gaan samenwerken.” Onder de toenemende chaos en onzekerheid die Jan om zich heen ziet is zijn toekomstbeeld rotsvast positief. “Ja, ik geloof dat het beter gaat worden. Ja, ik geloof dat wij die positieve verandering op grote schaal kunnen bewerkstelligen. 

Maar de worsteling die je nu op wereldschaal om je heen ziet, zit ook in ons als individu. Er is geen blauwdruk, geen kompas voor persoonlijke transitie. Die chaos en onzekerheid moeten we niet vrezen, maar juist omarmen. Als we dat niet doen, komen we niet vooruit. Als je echt fundamenteel wilt veranderen, moet je eerst tot stilstand komen. En wezenlijk zelfonderzoek doen.”

Vier het

Voor wie dat gevecht met zichzelf is aangegaan en de transitie heeft doorleefd, heeft Rotmans nog wel goede raad. “Vaak vertillen mensen zich, omdat ze een groot ideaal hebben dat ze willen najagen. Ze stellen hele hoge doelen. En als het dan mislukt, struikelen ze. Koppel een hoog doel aan iets heel praktisch: wat kan ik over een of twee maanden bereiken. Met één actie, één projectje. En als dat lukt: vier het!”